Diversiteit creëren in de vereniging, hoe doe je dat?

Eens het belang en de waarde van een diverse vereniging duidelijk is en gedragen wordt bij de bestuursleden en de overige verenigingsleden, kan vervolgens actief aan de slag gegaan worden om deze diversiteit effectief te verwezenlijken. Om als vereniging te genieten van de nieuwe opportuniteiten dat een divers ledenbestand met zich meebrengt, is een adequate aanpak geboden.

Enkele werkbare tips: 

Bezint eer ge begint en werk drempels weg

Net doordat de meeste verenigingen en organisaties heel homogeen zijn en geen divers publiek bereiken, is het voor verschillende (sociale) groepen mensen niet altijd even aantrekkelijk om aansluiting te vinden en/of lid te worden. Er kunnen derhalve drempels ervaren worden om deel te nemen aan de activiteiten die van de vereniging uitgaan.

Zoek binnen de vereniging mensen (lees: bestuur medewerkers, leden of vrijwilligers) die zich willen inzetten voor het bereiken van meer diversiteit en richt eventueel een werkgroepje met deze personen op. Denk na over wat en – vooral – wie je met de vereniging en bijhorende activiteiten wenst te bereiken. Heel belangrijk hierbij is om als vereniging inzicht te krijgen in de drempels die verschillende mensen ervaren t.o.v. de dienstverlening van de vereniging én deze vervolgens te erkennen en weg te werken.

Wees vragende partij

Om een breder en diverser publiek te bereiken is het belangrijk om zich op te stellen als vragende partij. Stel je aanbod voor en spreek bestaande sociale instanties/organisaties in de buurt aan die werken met doelgroepen die je met de eigen vereniging (nog) niet hebt kunnen bereiken. Sla eventueel de handen in elkaar. Maak je dienstverlening en activiteitenaanbod bekend op plekken waar andere groepen mensen reeds aansluiting hebben gevonden, zoals bij moskees, asielcentra, buurthuizen… Het inrichten van een inschrijvingsmoment of een (uitgebreide) kennismaking, waar mensen de mogelijkheid krijgen om vragen te stellen, kan hier een meerwaarde zijn. 

Je kan natuurlijk ook steeds op eigen houtje individuen aanspreken (bijvoorbeeld: iemand uit je straat) en vragen om deel te nemen aan activiteiten en/of zelf (bestuurs)vrijwilliger te worden bij je vereniging. Duidt en benoem telkens de verwachtingen die er zijn over de vrijwillige inzet en leg uit waarom de vereniging deze verwachtingen koestert. Het is raadzaam hier voldoende tijd voor te nemen en dit vooral persoonlijk, in een informele setting te doen, en dus niet langs de telefoon, via brieven of tijdens een (leden)vergadering. 

Info op maat

Voor bestuursleden, vrijwilligers en leden die de vereniging reeds kennen, lijken vele zaken evident. Voor buitenstaanders en/of nieuwe participanten is dit echter niet het geval. Probeer je als vereniging bewust te worden van deze vanzelfsprekendheden en tracht in de communicatie, zoals in je brieven, mails, facebookpagina of folders, ook de (schijnbaar) evidente zaken te benoemen. Onvolledige of onduidelijke informatie kan voor verschillende nieuwe (groepen) mensen een drempel betekenen. Het zorgt immers voor twijfel en onzekerheid en houdt bijgevolg mensen weg.

Indien mogelijk, tracht ervoor te zorgen dat er binnen de vereniging een duidelijk en vast aanspreekpunt is, zodat iedereen weet waar en/of aan wie hij/zij vragen kan stellen wanneer iets toch niet duidelijk zou zijn. 

Trek deze duidelijkheid ook door in het activiteitenaanbod. Beschrijf bij iedere activiteit, of het nu gaat over een informele samenkomst of een (leden- of bestuurs-) vergadering, wat er gaat gebeuren, voor wie het bedoeld is en vermeld een duidelijk begin- en einduur. Vermeld ook telkens duidelijk wat het adres is, met eventueel een bijhorend plannetje, en geef aan of de locatie al dan niet bereikbaar is met het openbaar vervoer. Communiceer bij de uitnodiging van de activiteiten bovendien uit eigen beweging of er ook alcoholvrije, vegetarische en/of halal voedingsmiddelen aangeboden worden. Indien er geen alternatieven voorhanden zijn, is dit niet erg, maar communiceer er openlijk over zodat mensen eventueel zelf bepaalde zaken kunnen voorzien. Door alleen al te informeren geef je mensen een gevoel van erkenning.

Bied bovendien ook spontaan alle informatie aan over je prijsbeleid. Het schrikt mensen af zelf achter dergelijke informatie te vragen en kunnen het daarom als een drempel ervaren om aan de activiteit(en) deel te nemen. Zorg er tevens voor dat alle informatie duidelijk leesbaar en aangepast is aan de doelgroep. Houd de lay-out simpel, maak een duidelijke structuur en gebruik een groot, standaard lettertype. Laat overbodige informatie en moeilijk taalgebruik achterwege. 

Wanneer je foto’s gebruikt in de uitnodigingen of in folders, probeer er op te letten dat er diverse individuen of groepen op worden afgebeeld, dit spreekt vanzelfsprekend een ruimer publiek aan. Indien je foto’s van leden, vrijwilligers of participanten verspreidt en/of deelt via verschillende communicatiekanalen, is het belangrijk om hiervoor steeds toestemming te vragen.

Aanbod op maat

Iedere vereniging heeft zo zijn gewoontes en vaste, terugkerende activiteiten. Om een diverser en ruimer publiek aan te trekken, kan het echter heilzaam zijn om wat meer variatie in dit activiteitenaanbod te brengen. Probeer het aanbod niet te beperken tot één bepaald type evenement, zoals feestelijke bijeenkomsten, maar streef ernaar verschillende, afwisselende activiteiten in het aanbod te implementeren. Een uiteenlopend aanbod zal ook gevarieerdere groepen mensen binnenhalen. Maak een goede afweging tussen culturele, educatieve, sociale, sportieve en andere activiteiten en tracht het aanbod zo uit te bouwen dat het geen kwaad kan dat mensen een keertje niet kunnen deelnemen.

Houd bij de planning van het activiteitenaanbod niet alleen rekening met de nationale feestdagen, maar ook met belangrijke feestdagen van andere culturen (bijvoorbeeld: vasten of Ramadan). Het is bovendien raadzaam om tijdens de planning van activiteiten reeds een diverse groep mensen te betrekken. 

Waardeer de stap die (nieuwe) participanten hebben gezet om deel te nemen aan de activiteiten van de vereniging en geef hen de vrijheid om deel te nemen op hun eigen manier. Voorzie tijdens de activiteiten zelf voldoende momenten om te praten. Door pauzes in het programma in te lassen, geef je mensen de ruimte elkaar – of de vereniging – (beter) te leren kennen en de kans om eventuele onwennigheden weg te werken. 

Inclusief communiceren

Inclusieve communicatie is de sleutel tot succes in het bereiken én behouden van een divers (bestuurs)ledenbestand. Onbedoeld kan communicatie soms bijdragen aan gevoelens van uitsluiting of vooroordelen tussen individuen of groepen. Inclusief communiceren betreft het communiceren vanuit een aandacht voor zowel de overeenkomsten als de verschillen tussen mensen. Als vereniging is het belangrijk om te kijken wat het gezamenlijke doel is, wat de groep met elkaar verbindt, maar tegelijk oog te blijven hebben voor de individuele verschillen onder de leden. Een niet evidente, doch noodzakelijke balans. Het is belangrijk voor alle vrijwilligers, bestuursleden en leden dat er een manier van inzet wordt gevonden die past bij de eigen en gemeenschappelijke wensen, waarden en normen. 

Verwar inclusief communiceren niet met ‘het steeds met elkaar eens zijn’. Inclusief communiceren betekent jezelf openstellen, peilen naar en weten wat de ander belangrijk vindt. Hierbij is een open, onbevooroordeelde houding onmisbaar. Ga geen taboe uit de weg en durf te praten over de verschillen en/of onenigheden die je ondervindt. Een open, respectvolle houding binnen de vereniging bevordert het gevoel van sociale veiligheid en vertrouwen, wat de groepscohesie ten goede komt. 

Tracht je bewust te worden van je eigen cultuur met bijhorende gevoeligheden, waarden en normen. Deze beïnvloeden immers hoe je zaken aanpakt en gedragingen van anderen interpreteert. Bekend zijn bijvoorbeeld de culturele verschillen in tijdsbeleving en stiptheid. Probeer een meervoudig perspectief te hanteren en vermijd anderen te “culturaliseren”, d.w.z. het (negatieve) gedrag van een individu telkens toe te wijzen en te verklaren vanuit de andere zijn/haar culturele en/of religieuze achtergrond. 

Maak bovendien duidelijk dat er vanuit de vereniging geen ruimte is voor enige vorm van discriminatie en racisme. Indien er zich een situatie voordoet waarin dit wel gebeurt, is het cruciaal als vereniging zich hiervan te distantiëren. Racisme en discriminatie is niet alleen bij wet verboden, het is daarenboven helemaal niet aantrekkelijk voor (toekomstige) participanten, leden en vrijwilligers. 

Betrokkenheid

Blijf zoveel mogelijk betrokken bij zowel nieuwe als reeds gekende leden, vrijwilligers of participanten. Tracht deelnemers die voor het eerst deelnemen aan een activiteit van de vereniging aan te spreken bij het binnenkomen en heet hen welkom. Heb oog voor wat er gebeurt. Probeer extra aandachtig te zijn voor deelnemers die alleen staan tijdens een activiteit, die het moeilijker lijken te hebben om aansluiting te vinden met anderen. Spreek deze mensen aan en probeer een connectie met hen te maken. Deelnemers met een andere etnische, culturele achtergrond bijvoorbeeld, staan vaker onder sociale druk – uitgeoefend door de maatschappij – om zo veel en snel mogelijk te integreren. Dit zorgt voor deze groep vaker voor onzekerheid, stress en onwennigheid bij het eerste contact met de vereniging. 

Voorzie voldoende tijd tijdens en na de activiteiten om naar mensen te luisteren, individueel dan wel in groepsverband. Probeer contact te onderhouden met de personen die je hebt kunnen bereiken met de vereniging en vraag na afloop van deelname hoe mensen het hebben ervaren. Maak duidelijk waarom je feedback zinvol vindt. Door feedback te vragen, geef je mensen het gevoel waardevol en vooral welkom te zijn. Als mensen de kans niet krijgen om terug te koppelen, dan bestaat de kans dat ze volgende keer niet meer komen opdagen. Belangrijk is dus om de contactgegevens goed te bewaren. 

Betrokkenheid betreft onder andere ook: het sturen van herinneringsberichtjes; mensen laten mee denken over toekomstige activiteiten; personen inspraak geven bij de organisatie van de activiteiten; nagaan of mensen op de activiteit kunnen geraken… Wanneer iemand tijdens de activiteit onverwacht afwezig blijkt te zijn, probeer dan, zonder zelf eerst conclusies te trekken, desbetreffende persoon zelf te vragen achter de reden. Hiermee toon je de persoon aan betrokken te zijn en aandacht te hebben voor zijn/haar situatie. 

Intensief maar waardevol proces

De meeste bovengenoemde tips kan je gemakkelijk toepassen in de werking van je eigen vereniging, zonder al te grote financiële inspanningen. Het proces naar meer diversiteit vraagt voornamelijk tijd en een nieuwe, open manier van denken. Het is een zaak van lange adem dat inspanning van het gehele team vraagt. 

ga terug