Op genderongelijkheid staat geen leeftijd

Begin deze week, op 8 maart, vierden we reeds de 110^e editie van de Internationale Vrouwendag. “Is die dag anno 2021 wel nog nodig”, hoor je mensen uit verschillende hoeken denken. Het antwoord hierop is ‘ja’. Ook vandaag is de positie van de vrouw nog niet gelijk aan die van een man. Met de Internationale Vrouwendag van 8 maart, wil Vief van de gelegenheid gebruik maken om ook oudere vrouwen in onze samenleving te vieren. Vief ziet de jaarlijkse Internationale Vrouwendag als een kans een oproep te doen te streven naar complete gendergelijkheid binnen elke leeftijdscategorie.

De geschiedenis van de Internationale Vrouwendag begint meer dan honderd jaar geleden. Wat begon als een arbeidersbeweging in 1908, waar vrouwen in New York door de straten marcheerden en ijverden voor stemrecht en betere arbeidsomstandigheden, groeide uit tot een jaarlijks evenement erkend door de Verenigde Naties. In 1911 werd de dag voor het eerst internationaal gevierd in Oostenrijk, Denemarken, Duitsland en Zwitserland. De Internationale Vrouwendag is sindsdien een datum geworden waarop expliciet aandacht wordt besteed aan de rechten en maatschappelijke positie van vrouwen. 

De positie van de vrouw is over het algemeen enorm veel verbeterd, voornamelijk dankzij diegenen die in de jaren 60 – tijdens de zogeheten 2^e feministische golf – de barricades opgingen om een mentaliteitsverandering op gang te brengen. Het is de oudere generatie aan wie vrouwen van nu hun vrijheden te danken hebben. De senioren van vandaag hebben gevochten voor hun autonomie, voor de mogelijkheid te kunnen studeren en werken, voor het recht om baas te zijn over het eigen lichaam. Meer dan ooit zijn zo veel oudere vrouwen actief in het maatschappelijk leven: zo is ongeveer de helft van de 55 tot 65-jarige vrouwen nog steeds beroepsactief en vervullen zij meer dan ooit hogere posities. 

Er is reeds veel gerealiseerd op gebied van gelijkheid tussen mannen en vrouwen, maar we zijn er nog lang niet. Nog geen enkel land heeft tot op heden volledige gendergelijkheid bereikt. Niet alleen jonge vrouwen, maar ook vrouwen uit oudere leeftijdsgroepen ondervinden heel wat discriminatie op verschillende niveaus, hetzij vanwege het geslacht, dan wel vanwege hun leeftijd. Hand in hand met de heersende loonskloof, waarbij vrouwen gemiddeld 23,7 procent minder verdienen dan mannnen, gaat immers ook een pensioenskloof gepaard. De pensioenen van vrouwen liggen gemiddeld 34 procent lager dan die van hun mannelijke leeftijdsgenoten. Zo blijkt bovendien dat maar liefst één op drie vrouwen een pensioen heeft dat lager is dan 750 per maand. 

Ook de sociale situatie van oudere vrouwen blijkt veel meer risico’s te bevatten dan die van hun mannelijke generatiegenoten. Niet alleen hebben oudere vrouwen een groter armoede-risico vanwege hun lagere sociaal-economische positie t.o.v. oudere mannen, zij krijgen doorgaans vaker extra zorgtaken toegewezen – zoals de zorg voor de eigen hoogbejaarde (schoon)ouders of kleinkinderen – waardoor er minder vrije tijd meer over blijft voor (verdere) zelfontplooiing. Omdat vrouwen een hogere leeftijdsverwachting hebben dan mannen, worden oudere vrouwen bovendien veel vaker geconfronteerd met verlies en verdriet, wat dan weer gevolgen heeft voor de algehele gezondheid. Niettemin blijken oudere vrouwen er een beter en hechter sociaal netwerk op na te houden, dat hoofdzakelijk als een bron van energie en vreugde wordt beschouwd. 

De algemene, maatschappelijke beeldvorming over ouderen is eerder negatief te noemen en dat heeft derhalve een grote weerslag op vrouwen en hun eigen lichaamsbeeld. Meer bepaald bezorgt de maatschappelijke nadruk op een jong en rimpelloos uiterlijk oudere vrouwen heel wat kopzorgen, zelfs in die mate dat sommige vrouwen zich distanciëren van hun eigen leeftijdsgroep. Dit resulteert niet alleen een negatief, pessimistisch zelfbeeld, maar voedt bovendien de heersende gender- en leeftijdstereotypen en de negatieve beeldvorming die er bestaat over oudere vrouwen.  

Vief wil in nasleep van Internationale Vrouwendag meer bewustzijn creëren over de genderkloof en de gender- en leeftijdsstereotypen. Hoewel heel wat vrouwen uit oudere leeftijdsgroepen hun plaats binnen het maatschappelijke middenveld reeds hebben opgeëist, staan we nog steeds veraf van een samenleving waarin échte gelijkheid bestaat. Dit kan én moet anders. Liever gisteren dan vandaag. 

- Janne Colle