Opinie – Nee, leeftijd an sich vormt geen gevaar in het verkeer

Naar aanleiding van twee tragische ongevallen midden december 2022 waar telkens een oudere bestuurder bij betrokken was, kwam op sociale media en in de pers weer een discussie op gang over het gevaar van ouderen in het verkeer. Dit cliché is ook een van de thema’s die aan bod komt in de beeldcampagne denkFOUD waarmee we bij Vief ijveren voor een correcte beeldvorming over ouderen.

Ondanks het dominant stereotype dat ouderen een gevaar vormen in het verkeer, kan gesteld worden dat ouderen over het algemeen veiliger rijden. Ze respecteren de snelheidslimieten beter, gaan minder vaak inhalen en houden vaker voldoende afstand tot hun voorliggers. Ze maken ook minder bewuste overtredingen dan jongere bestuurders. Kortom, ze doen wat nodig is om de veiligheid op de baan te vergrootten, zowel voor zichzelf als voor anderen. Dat ouderen afgebeeld worden als een gevaar, heeft meer te maken met een vooringenomenheid over hun rijgedrag dan met het feit of ze werkelijk zware ongevallen veroorzaken. Het eigenlijke probleem ligt bij de negatieve beeldvorming over ouderen in het verkeer.

Op enkele dagen tijd lieten twee kinderen het leven in het verkeer. Beide ongevallen gebeurden op oversteekplaatsen die in de buurt gekend staan als (zeer) gevaarlijk. Kan er dan niet beter aandacht gaan naar het verhogen van de verkeersveiligheid door het plaatsen van verkeerslichten en/of het invoeren van een snelheidsbeperking in plaats van de vraag te stellen of de leeftijd van de bestuurder het gevaar is? Deze vraag zou niet aan de orde geweest zijn indien de bestuurders dertigers of vijftigers waren.

Er hoeft niet onder stoelen of banken gestoken te worden dat bepaalde fysieke aspecten achteruitgaan bij het ouder worden. Hoewel individuele gezondheid hierin een doorslaggevende factor is, worden het reactievermogen en het zicht op latere leeftijd doorgaans minder scherp. Om hieraan tegemoet te komen, passen ouderen hun rijgedrag aan. Zo vermijden ze ritten in het donker, rijden ze minder vaak tijdens de spitsuren en laten ze autosnelwegen liever links liggen. Ze zijn zich bewust van de risico’s die gebonden zijn aan zich in het verkeer begeven, ook door het aantal kilometers dat ze letterlijk op de teller hebben. Hun rijervaring speelt hierin een positieve rol.

Op individueel niveau worden al voorzorgen genomen om de verkeersveiligheid te verhogen. CARA, het multidisciplinaire centrum van VIAS, onderzoekt of mensen nog veilig aan het verkeer kunnen deelnemen op basis van medische, neuropsychologische en rijpraktische criteria. Van 82% van de 65-plussers die in 2020 hun rijgeschiktheid testen via CARA werd geacht dat ze zich veilig in het verkeer konden begeven, al werd wel verwacht van bijna de helft dat zij overschakelen naar een automatische versnellingsbak. VIAS is zelf geen voorstander van het invoeren van een verplicht rijgeschiktheidsonderzoek vanaf bijvoorbeeld 75 jaar, zoals in Nederland het geval is, omdat de testen dan minder grondig zullen gebeuren en niet meer op maat van het individu zoals nu het geval is.

Het eigenlijke gevaar is niet de leeftijd van de betrokken autobestuurders, wel het ageisme dat als een sluipend gif onze beeldvorming van ouderen en ouder worden sterk beïnvloedt. Dat tragische ongevallen worden aangegrepen om een hele sectie van de bevolking in een negatief licht te stellen werkt polariserende en verdelend.
 

Sara Motoi
Stafmedewerker beeldvorming en participatie Vief vzw